Faydalı model koruması, küçük buluş ya da küçük patent (utility model-petty patent) olarak da isimlendirilir ve patent hukukunun bir parçasıdır. Türkiye’de ve dünyada yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşların sahiplerine 10 yıl süreyle, buluş konusu ürünü üretme ve pazarlama hakkının tanınmasıdır.

Faydalı model belgesi verilmesi işlemleri, patent verilmesine oranla hem zaman hem de masraf açısından daha elverişlidir. Esneklik, belgelendirmedeki hız ve karmaşık işlemlerin yokluğu gibi özellikleri nedeniyle faydalı modeller KOBİ’lerin ihtiyaçlarına uygundur. Faydalı model koruması elde etme işlemlerinin basit ve ucuz olmasının, özellikle küçük ve orta ölçekli sanayicilerimizin ve araştırma kuruluşlarımızın buluş yapmalarını ve bunları sanayiye uygulamalarını özendireceği düşünülmüştür. Diğer taraftan, özellikle günümüzde, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin gerçekleştirdiği yeniliklerin, rakiplerce hemen hemen aynısının yapılarak taklit edilmesi tehlikesi mevcuttur. Küçük ve orta büyüklükteki bu işletmelerin, mütevazı de olsa, bu buluşlarını faydalı model belgesi vererek korumak, onların ekonomik varlıklarının idamesine hizmet edecektir. Başka bir deyişle, faydalı model koruması, tecavüz fiillerine karşı, patent korumasına oranla daha çabuk ve seri bir işlev görecek şekilde düzenlenmiştir.

Ayrıca, patentin koruma şartlarını taşıyan bir buluş, faydalı model korumasından yararlanabileceği gibi patentin koruma şartlarını taşımayan, ancak yine de teknik alanda ilerlemeler sağlayan küçük buluşlar da faydalı model ile korunmaktadır.

Tamnot Patent, müvekkillerinin patent ve faydalı model tescillerinde buluşların tescilden önce araştırmalarının yapılması, patent ve faydalı model tarifnamelerinin hazırlanması, başvurunun yapılması ve sonuçlanmasına kadar tüm süreçleri patent vekilleri ve mühendis kadrosu ile özenle takip etmektedir.

        Bir buluşa sahip olan kişinin, buluşa konu olan ürününü, belirlenen süre boyunca üretme, kullanma, satma ya da ithal etme hakkına sahip olması durumuna patent hakkı adı verilmektedir. Bu hakkın somut göstergesi olan belge ise patent belgesidir. Bir buluşu olan kişiye patent verilmiş ise, bu buluşun sahibinin izni dışında başka kimselerce bu buluş hakkında üretim yapılması, buluşun kullanılması ya da buluşa konu olan ürünün satışının gerçekleştirilmesi patent süresi boyunca yasaktır. Yani patenti olan bir buluş, patent süresi boyunca onu bulanın mülkiyeti altına girer.

Bir buluşu birden fazla kişi birlikte gerçekleştirmiş ise, patent isteme hakkı her bir kişi için eşittir. Ancak kişiler kendi aralarında farklı şekilde de kararlaştırabilirler. Aynı buluş birbirinden farklı kişilerce aynı zamana denk gelecek şekilde gerçekleştirilmiş ise, patent isteme hakkı daha önce başvuru yapan ya da rüçhan hakkı olan kişiye ait olur. Patent almak için başvuruyu ilk yapan kişi, aksi bir durum gelişmediği müddetçe patent isteme hakkına sahiptir.

Keşifler doğada var olan ancak henüz bilinmeyen nesnelerin veya olayların ortaya çıkarılmasıdır ve bu sebeple keşifler patentlenemezler. Ancak keşfedilen bir maddenin teknik bir problemin çözümünde kullanılması gibi bir gelişmede patent söz konusu olabilir.

Bilimsel teoriler keşiflerin daha genel bir şeklidir ve aynı kural burada da uygulanır. Teknik bir kuralı ifade etmedikleri için buluş değillerdir. Örneğin, yarı iletkenlikle ilgili fiziksel bir teori patentlenemez ancak yeni yarı iletken cihazlar ve bunların üretimine ilişkin usuller patentlenebilirler.

        Özellikle özel kuruluşlar patent tescili ile buluş sahibi olarak marka değerlerini artırmaya önem verirler. Sadece özel kuruluşlar değil, kişiler de patent tescili yaparak buluş sahibi olabilirler. Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvurularak alınan patent tescil belgesi ile buluşlara ait tüm haklar buluş sahibinin olur ve bu haklarının korunması sağlanırken, buluşun gelişim ve ticarileşme sürecine de destek verilir.

Patent belgesinin bir diğer amacı hem hali hazırdaki buluş sahibine hem de potansiyel buluş sahiplerine haklarının korunduğunu ve desteklendiklerini göstererek daha fazla buluş için teşvik ve koruma sağlamaktır. Buluş sahibine sunulan haklar sadece buluşun tescili ve korunması sürecinde değil aynı zamanda geliştirilmesi ve ticarileştirilmesi sürecinde de teşvik edicidir. 

Patent tescili ile buluşa ait teknik özellikler halka sunulur ve tescillenmiş buluş, yeni buluşlar için bir ilham kaynağı olarak ülkenin ticari ve ekonomik açıdan da gelişimine katkı sağlar. Verilen patent ile, patent sahibi buluşunun sürecini, yeniliklerini, ithalini, üretimini, her şekilde kullanım ve satışını kontrol edebilecek haklara sahip olur.

Kısacası tescil, ticari bir fikrinizi, yabancı fikri mülkiyet pahasına yansıtmak isteyen rakiplerin izinsiz kullanımlarından korumanızı sağlayan çok yararlı bir araçtır. Bir marka tescili yaptırarak, markanızı tanıtabilir ve şirketiniz için iyi bir itibar oluşturabilirsiniz.

        Lisans sözleşmesi bir patentin kullanımı için veya faydalı model kullanımı için kurulabilir. Patent başvurusunun veya patentin kullanma hakkı, Türkiye genelinde veya bir kısmında geçerli olmak üzere lisans sözleşmesine konu olabilir. Lisans, “İnhisari Lisans” veya “İnhisari Olmayan Lisans” şeklinde verilebilir. İnhisari Lisans ile lisans veren başkasına lisans veremez ve hakkını açıkça saklı tutmadıkça, kendisi de patent konusu olan buluşu kullanamaz. İnhisari Olmayan Lisans’ta ise lisans veren patent konusu olan buluşu kendi kullanabileceği gibi, üçüncü kişilere aynı buluşa ilişkin başka lisanslar da verebilir.

        Rüçhan Hakkı, yasal olarak tanınan öncelik hakkı anlamına gelmektedir. Rüçhanlı başvurular, aynı dönem içinde aynı buluş için yapılan başvurulara göre öncelik hakkına sahip olacaktır. Rüçhan Hakkı talebine ilişkin hazırlanacak belgeler, başvuru tarihinden itibaren Marka ve Tasarım Rüçhan Hakkı için altı ay içerisinde; Patent veya Faydalı Model için başvuru tarihinden itibaren üç ay içinde ilgili kuruma sunulması gerekmektedir. Aksi takdirde rüçhan hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılmaktadır.

Temel Patent Bilgilendirme Eğitimi içeriği:

• Patent Nedir?
• Nelere Patent Alınır ve Alınamaz?
• Patent Başvurusu İçin Gerekli Unsurlar Nelerdir?
• Ulusal Patent Süreçleri Nelerdir?
• Faydalı Model Nedir?
• Patent ile Faydalı Model Arasındaki Farklar Nelerdir?
• Faydalı Model Süreçleri Nelerdir?
• Devir, Lisans, Çapraz Lisans
• Ek Patent- Gizli Patent
• Uluslararası Patent Başvuru Yolları Nelerdir?
• Rüçhan Hakkı Nedir?
• PCT (Patent İş birliği Anlaşması) Nedir?
• EPC (Avrupa Patent Sözleşmesi) Nedir?
• PCT Başvuru Süreçleri Nedir?
• EPO (EPC Kapsamında) Başvuru Süreçleri Nedir?
• PCT ve EPC Arasındaki Farklar Nelerdir?
• Örnek Patent İşlemleri